Đấu tranh nạn phân biệt chủng tộc trên phương diện nghệ thuật?
Black arts movement (tạm dịch: Phong trào nghệ thuật đen) là một phong trào tư tưởng khởi phát vào đầu những năm 1960 do người Mỹ gốc Phi sinh sống tại Hoa Kỳ lãnh đạo. Họ tập hợp thành những cộng đồng, bắt đầu hợp tác, nghiên cứu và phát triển các dự án nghệ thuật cũng như chính trị theo một cách tân tiến và có tổ chức.
Trong suốt những năm 1960-1970, Phong trào nghệ thuật đen đã thật sự tạo ra các thiết chế văn hóa mới và truyền tải thông điệp tự hào về cộng đồng da đen đến khắp mọi nơi thông qua hàng loạt những hoạt động tích cực trên các “mặt trận” thông tin truyền thông, văn bản, thơ ca, in ấn và tranh vẽ.
Phong trào được sáng lập bởi nhà thơ-nhà viết kịch Amiri Baraka (Leroi Jones) sau cái chết đau thương của Malcolm X, Martin Luther King và Patrick Lumumba. Đến năm 1965, chiến dịch chính trị hóa sinh viên gốc Phi tại Mỹ cùng cuộc nổi dậy phố Watts (Watt riots/Watts Rebellion) đã trở thành một ngọn lửa thổi bùng lên phong trào đấu tranh đòi quyền bình đẳng âm ỉ bấy lâu nay. Nhân dân da màu đấu tranh về các chủ đề nhức nhối trong xã hội thời bấy giờ, bao gồm chống phân biệt chủng tộc, chống phân biệt giới tính, chống khác biệt giai cấp và chống chủ nghĩa tư bản.
Cùng thời gian đó, Phong trào nghệ thuật đen nhận sự ủng hộ to lớn từ bạn bè quốc tế sau thắng lợi của các cuộc đấu tranh giai cấp tại Trung Quốc, Cuba và các phong trào độc lập tại châu Á, châu Phi. Phong trào đạt đến đỉnh cao vào đầu những năm 1970 với sự ra đời của cơ số sản phẩm âm nhạc, kịch nói, tranh vẽ và văn thơ cấp tiến, phủ sóng rộng khắp trên toàn nước Mỹ. Đặc biệt, trong khía cạnh nghệ thuật thị giác, hai chủ đề nổi bật được nhiều nghệ sĩ tập trung khai thác đó là “black identity” và “black liberation”, hay nói cách khác, nhóm họa sĩ dùng bảng vẽ, màu, cọ, tranh ảnh như vũ khí đấu tranh cho lý tưởng rằng người da đen cần được thừa nhận danh tính, người da đen cần được trả tự do.
Hòa theo Phong trào nghệ thuật đen, có 3 trường phái nghệ thuật nổi lên dẫn đầu bởi các nhóm các nghệ sĩ da màu tài năng và giúp họ bứt phá ra khỏi quan niệm cố hữu về người da đen “hạ đẳng” trên xứ cờ hoa.
Các nghệ sĩ gắn liền với Phong trào nghệ thuật đen bao gồm Benny Andrew, Cleveland Bellow, Kay Brown, Marie Johnson Calloway, Jeff Donaldson, Ben Hazard, Jae Jarrell, Wadsworth Jarrell, Ben Jones, Carolyn Lawrence, Dindga McCannon, John T. Riddle và Lev T.Mills.
